Antoni Kępiński, jeden z najwybitniejszych polskich myślicieli i humanistów, w swojej twórczości nieustannie poszukiwał odpowiedzi na fundamentalne pytanie: „Kim jest człowiek?”. W książce „Podstawowe zagadnienia współczesnej psychiatrii” podkreśla, że kluczem do zrozumienia ludzkiej natury jest dogłębne poznanie jej istoty oraz wynikających z niej dążeń. Człowiek, zarówno dla siebie, jak i dla innych, pozostaje zagadką. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: „Kim jest człowiek?” zaowocowało u Kępińskiego refleksją nad istotą człowieczeństwa, pojęciem wolności i szczęścia.

Wolność – istotny moment człowieczeństwa

Kępiński zwraca uwagę na to, że wolność jest fundamentalnym elementem natury ludzkiej, stanowiącym „istotny moment człowieczeństwa”. Jednak nie jest to wolność absolutna. Każdy z nas ma świadomość jej granic, a całkowita wolność mogłaby prowadzić do chaosu. Wolność wymaga odpowiedzialności, a życie człowieka to nieustanne podejmowanie decyzji, które wyznaczają kierunek naszej przyszłości.

W swoim dziele „Rytm życia” autor pisze: „Decyzja jest punktem, w którym przyszłość zamienia się w przeszłość; z wielu możliwych zostaje wybrany jeden plan działania i zaczyna się jego realizacja”. Zatem wybory, których dokonujemy, kształtują naszą przyszłość, ale także pozostawiają ślady, które trwają po nas. Dlatego warto przeżyć życie tak, by te ślady były godne zapamiętania.

Szczęście – wewnętrzne i uniwersalne

Odpowiedź na pytanie o ludzką naturę wiąże się także z refleksją nad szczęściem. Od wieków filozofowie wskazywali, że szczęście jest tym, czego wszyscy ludzie pragną. Arystoteles uznawał je za synonim wartościowego życia, które opiera się na moralnych wyborach. Jak zauważył Mikołaj Bierdiajew, „niemoralne środki zatruwają człowieka”, dlatego warto dobierać „dobre środki do dobrego celu”.

Boecjusz przypominał, że prawdziwe szczęście nie znajduje się poza nami, lecz w nas samych. Zadając pytanie: „Czemu poza sobą szukacie szczęścia, które jest w was?”, zachęcał do refleksji nad tym, co naprawdę jest ważne. Szczęście to nie tylko stan, który odnajdujemy w sobie, lecz także przestrzeń relacji i otwartości na innych.

Odpowiedzialność za życie i jego ślady

Antoni Kępiński i inni wielcy myśliciele podkreślają, że życie człowieka to ciągła wędrówka, wybory i tworzenie wartości, które pozostają po nas. Świadome życie to takie, w którym nasze decyzje, relacje i działania budują przestrzeń dla szczęścia – naszego i innych. Gdy zrozumiemy, że szczęście nie jest czymś, co można osiągnąć poza sobą, odkryjemy, że to właśnie w nas i wokół nas kryje się jego źródło. Dlatego z całą pewnością przez życie warto kroczyć z myślą, że nasze ślady mogą sprawić, iż świat stanie się lepszy – dla nas i tych, którzy przyjdą po nas.

Jest jeszcze jeden ważny aspekt, który pozostawił nam Antoni Kępiński. W swojej książce „Rytm życia” ukazuje człowieka jako istotę, której nie można sprowadzać jedynie do kategorii użyteczności. Wbrew tendencjom technokratycznej cywilizacji, która często wartościuje ludzi według ich przydatności, Kępiński podkreśla, że prawdziwe zrozumienie człowieka wymaga spojrzenia na jego naturę w całej złożoności, pełnej pytań o wolność, szczęście i cel życia. Krakowski myśliciel wskazuje jednocześnie, że wszystkie próby redukowania człowieka do jego użyteczności są błędne i prowadzą do odczłowieczenia. Patrzenie na człowieka przez pryzmat efektywności, użyteczności, korzyści, jest negatywnym skutkiem współczesnej cywilizacji technicznej.

Kępiński, pozostając wierny naukowemu spojrzeniu na ludzką naturę, podkreśla, że człowieka nie można zredukować do przedmiotu manipulacji społecznej, ekonomicznej czy technologicznej. Jego refleksje są ostrzeżeniem przed dehumanizacją współczesnego świata, gdzie liczy się głównie funkcjonalność i efektywność. Człowiek to coś więcej niż trybik w maszynie – jest istotą pełną pytań, emocji i dążeń.

„Rytm życia” przypomina również o tym, że życie człowieka ma sens, gdy jest przeżywane świadomie. Dlatego decyzje i wybory, które podejmujemy, są nie tylko naszym osobistym dziedzictwem, ale także wpływają na świat wokół nas. Dlatego warto patrzeć na życie jako na wędrówkę, w której liczy się zarówno cel, jak i sposób, w jaki go osiągamy.

Myśl Antoniego Kępińskiego to głęboki apel o powrót do prawdziwie humanistycznego spojrzenia na człowieka. „Rytm życia” to książka, która przypomina, że człowieka nie można oceniać jedynie przez pryzmat użyteczności. Wolność, szczęście i odpowiedzialność za swoje wybory to fundamenty, które pozwalają człowiekowi odkrywać swoją wartość i sens życia. W świecie, który często upraszcza człowieka do jego funkcji, refleksje Kępińskiego są ponadczasową przestrogą przed utratą tego, co najcenniejsze – naszej ludzkiej godności.